تأثیر توسعه‌ی مالی بر اقتصاد سایه‌ای در ایران: رویکرد هم‌انباشتگی، با لحاظ شکست ساختاری

در مطالعه‌‌ی حاضر به بررسی اثر توسعه‌ی مالی بر حجم اقتصاد سایه­ای در ایران طی دوره­ی زمانی 1392-1353، پرداخته شده است. در این راستا از آزمون زیوت- اندریوز، برای بررسی ایستایی متغیرها و از آزمون سیکنن- لوتکیپول، برای آزمون هم­انباشتگی بین متغیرهای مدل استفاده شده است، که هر دو آزمون شکست ساختاری در متغیرها را در نظر می‌گیرند. با توجه به‌وجود رابطه هم­انباشتگی بین متغیرهای مدل، روش حداقل مربعات پویا (DOLS) به‌منظور برآورد رابطه‌ی مذکور مورد استفاده قرار گرفته و نتایج نشان داده است که شاخص توسعه‌ی مالی (شامل دو شاخص عمق مالی و شاخص کارایی مالی)، تأثیر منفی بر حجم اقتصاد سایه­ای در ایران دارد. هم‌چنین متغیرهای لگاریتم تولید حقیقی سرانه و درجه‌ی باز بودن تجاری در هر سه مدل، تأثیر منفی و معنی­داری بر حجم اقتصاد سایه­ای داشته­اند. تأثیر متغیر لگاریتم جمعیت و نرخ تورم بر حجم اقتصاد سایه­ای نیز مثبت بوده است که نشان می­دهد افزایش جمعیت و سطح عمومی قیمت­ها از کانال قاچاق کالا و سایر فعالیت­های غیرقانونی بر حجم اقتصاد سایه­ای می‌افزاید،لذا می­توان این طور استدلال کرد که در اقتصاد ایران، توسعه‌ی بخش مالی از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر کاهش حجم اقتصاد سایه­ای و زیرزمینی تلقی می­شود و برنامه­ریزان و سیاست‌گذاران اقتصادی بهتر است در تصمیم­گیری­های خود این موضوع را مورد توجه قرار دهند. طبقه­بندی JEL: C32،E26 ،  G32